Шаелдаева, Рысбаев, Исакова: Кыргыз Тили Китебине Обзор

Кыргыз тилинин өзгөчөлүктөрүн терең түшүнүүгө жардам берген Шаелдаева С., Рысбаев С.К., Исакова Ч.Б. авторлордун китебине арналган бул макалада биз китептин мазмунун, артыкчылыктарын жана кемчиликтерин талкуулайбыз. Кыргыз тили, кыргыз элинин бай тарыхынын жана маданиятынын күзгүсү болуп саналат. Бул тилди үйрөнүү жана өркүндөтүү ар бир кыргыз жаранынын ыйык милдети. Шаелдаева, Рысбаев, Исакова сыяктуу көрүнүктүү авторлордун эмгектери кыргыз тилин сактоого жана жайылтууга зор салым кошуп келет. Алардын китептери тилди үйрөнүү процессин жеңилдетип, кызыктуу кылат.

Китептин мазмуну жана түзүлүшү

Бул китеп кыргыз тилин үйрөнүү үчүн комплекстүү колдонмо болуп саналат. Китептин түзүлүшү жөнөкөй жана түшүнүктүү, бул окуу процессин жеңилдетет. Китептин ар бир бөлүмү белгилүү бир грамматикалык темага арналган жана теориялык материалдар, мисалдар, көнүгүүлөр жана тапшырмалар менен коштолгон. Мындай түзүлүш окуучуларга теманы терең түшүнүүгө жана практикалык көндүмдөрдү өнүктүрүүгө жардам берет. Китептин биринчи бөлүгү кыргыз тилинин фонетикасына арналган. Анда тыбыштардын айтылышы, тамгалардын жазылышы жана интонациянын өзгөчөлүктөрү каралат. Авторлор кыргыз тилиндеги тыбыштардын классификациясын берип, алардын айтылышындагы айырмачылыктарды түшүндүрүшөт. Бул бөлүм өзгөчө кыргыз тилин жаңыдан үйрөнүп жаткандар үчүн пайдалуу, анткени туура айтылыш келечектеги ийгиликтин негизи болуп саналат.

Андан кийинки бөлүмдөр грамматикага арналган. Морфология бөлүмүндө сөз түркүмдөрү, алардын өзгөчөлүктөрү жана колдонулушу каралат. Авторлор зат атооч, сын атооч, этиш, сан атооч, ат атооч жана башка сөз түркүмдөрүнүн грамматикалык категорияларын талдашат. Ар бир сөз түркүмү үчүн мисалдар жана көнүгүүлөр берилген, бул окуучуларга теориялык билимдерин практикада колдонууга мүмкүнчүлүк берет. Синтаксис бөлүмүндө сүйлөмдүн түзүлүшү, сөз айкаштары жана сүйлөмдүн түрлөрү каралат. Авторлор жөнөкөй жана татаал сүйлөмдөрдүн айырмачылыктарын түшүндүрүп, сүйлөмдөрдү талдоо ыкмаларын көрсөтүшөт. Бул бөлүм окуучуларга туура жана сабаттуу сүйлөмдөрдү түзүүгө жардам берет.

Китептин аягында кыргыз тилинин лексикасына арналган бөлүм бар. Анда сөздөрдүн маанилери, синонимдер, антонимдер жана омонимдер каралат. Авторлор кыргыз тилинин байлыгын жана ар түрдүүлүгүн көрсөтүп, сөздөрдүн колдонулушундагы нюанстарды түшүндүрүшөт. Бул бөлүм окуучулардын сөз байлыгын кеңейтүүгө жана тилди эркин колдонууга жардам берет.

Китептин артыкчылыктары

Бул китептин бир нече артыкчылыктары бар. Биринчиден, ал комплекстүү жана толук маалыматты камтыйт. Китепте кыргыз тилинин бардык аспектилери каралган, бул окуучуларга тилди терең жана системалуу түрдө үйрөнүүгө мүмкүнчүлүк берет. Экинчиден, китептин түзүлүшү жөнөкөй жана түшүнүктүү. Ар бир бөлүм логикалык ырааттуулукта жайгашкан жана теориялык материалдар мисалдар жана көнүгүүлөр менен коштолгон. Бул окуу процессин жеңилдетип, кызыктуу кылат. Үчүнчүдөн, китеп практикалык багытка ээ. Авторлор теориялык билимдерди гана бербестен, аларды практикада колдонуу ыкмаларын да көрсөтүшөт. Көнүгүүлөр жана тапшырмалар окуучуларга алган билимдерин бекемдөөгө жана көндүмдөрүн өнүктүрүүгө жардам берет.

Төртүнчүдөн, китептин тили жөнөкөй жана түшүнүктүү. Авторлор татаал терминдерди жана аныктамаларды колдонуудан алыс болуп, жөнөкөй жана жеткиликтүү тил менен жазышат. Бул китепти ар кандай деңгээлдеги окуучулар үчүн ылайыктуу кылат. Бешинчиден, китепте көптөгөн мисалдар жана иллюстрациялар бар. Мисалдар теориялык материалды жакшыраак түшүнүүгө жардам берет, ал эми иллюстрациялар окуу процессин кызыктуу кылат.

Китептин кемчиликтери

Артыкчылыктары менен катар бул китептин кемчиликтери да бар. Биринчиден, китепте кыргыз тилинин тарыхы жана маданияты жөнүндө маалымат аз. Тил маданияттын күзгүсү болгондуктан, анын тарыхы жана маданияты жөнүндө билүү тилди терең түшүнүүгө жардам берет. Экинчиден, китепте заманбап технологиялар жана ыкмалар жөнүндө маалымат жок. Азыркы учурда тилди үйрөнүү үчүн көптөгөн онлайн ресурстар жана мобилдик тиркемелер бар, бирок алар китепте эске алынган эмес. Үчүнчүдөн, китепте аудиториялык материалдар жок. Тилди үйрөнүү үчүн угуу көндүмдөрүн өнүктүрүү маанилүү, бирок китепте аудио жазуулар же подкасттар жок.

Төртүнчүдөн, китепте интерактивдүү көнүгүүлөр жок. Интерактивдүү көнүгүүлөр окуу процессин кызыктуу жана натыйжалуу кылат, бирок алар китепте камтылган эмес. Бешинчиден, китептин баасы кымбат болушу мүмкүн. Айрыкча, студенттер жана аз камсыз болгон үй-бүлөлөр үчүн китепти сатып алуу кыйынга турушу мүмкүн.

Корутунду

Жыйынтыктап айтканда, Шаелдаева С., Рысбаев С.К., Исакова Ч.Б. авторлордун китеби кыргыз тилин үйрөнүү үчүн баалуу ресурс болуп саналат. Китептин артыкчылыктары жана кемчиликтери бар, бирок анын артыкчылыктары кемчиликтеринен басымдуулук кылат. Китеп кыргыз тилин үйрөнүүнү каалаган ар бир адам үчүн пайдалуу болот. Авторлорго кыргыз тилин сактоого жана жайылтууга кошкон салымдары үчүн ыраазычылык билдиребиз. Келечекте алар дагы да мыкты китептерди жаратышат деп ишенебиз.

Бул китеп кыргыз тилин үйрөнүүдө сизге жардам берет деп үмүттөнөбүз. Ийгиликтер каалайбыз!